Usman Esad Efendîyo Babijî - Bîyîşa Pêxemberî (Mewlîdê Dimilkî)

Bismîllahîrrehmanîrrehîm

1 Bi namê wahîrê no `ard û azmîn,
Ke ma dest kerd bi no girwedo rengîn.

şima hemdê xwe Ellay rê biyarin,
şew û roj qapîdê ey di biqarin.

Pêxemberî r’ selewatî biwanin,
Tim û tim derdê cê ver di binalin.

Mîsalê na dinê zanî ti merdim,
Ti citêrênî, girwey to jî toxim.

5 Ke to zanan kî no dinya senîn o,
Bizanê a dinê cayê ciwen yo.

Wedaro ey çi kî citêr bikaro,
Kî citêrî çî karit ey wedaro.

Bes o tewbe biyarîn hey xedarin,
Dinyay di toximê hewlî bikarîn.

Gunahdê xo rê arê bin binalin,
Birejnîn hersê çiman ra bikalin.

Bibo `efiw gunahê mayê vêrdo,
Gunehkarî kî `umrê xo di kerdo.

10 Ṣelewatî biwanîn rind û bolî,
Biresnin pê dima gandê resûlî.

Kam ki adirî ra xelaṣ xo rê waşt,
Wa biwanîn Ehmedî rê es-ṣelat.

Jew hîkayet qal keran to rê bira,
Qedrê Mewlûdî bizanê ti ci ra.

Sûka Bexdadî miyan di bî cenên,
Zeydê cey nêdîbî kes erbabê dîn.

Ay cinî rê da bî Rebbu’l-`alemîn.
Lajekêndo ṣalih û ehlê yeqîn

15 A cenêk merd û lajek bî warisey,
çaxo mayî merdi mend altunê cey.

Labelê vatin: “Bi ney çiçî bira
Ez berînan şaş biyan, ya Rebbena !”

Tim bi no fikr o şiyîn û aşt û naşt,
Waneyayen cayênde mewlûd ame raşt.

Goş dida mewlûdî o roj ey temam,
Hewn dî a şew di, qilayayo qiyam.

Jew zî vatîn ehlê mewlûdî ṣela,
Rew şima bêrên bi cennet ca bi ca.

20 “Ez jî kewtan zere” va ey lajekî
Hem uja koşkêndo berz û rind min dî.”

Va: “Min zerrî kerd şiran koşkî miyan”
“îta cayê to niyo” va bekçîyan.

“Kam ki mewlûda nebî da wendin”, ey
Va: “Bibo na qesra `alî cayê cey”.

çaxo aya bî, erîna bi ey peran,
Qandê mewlûda nebî bol goşt û nan.

hazre kerde zad û venda çend peyey,
Wend înan mewlûd, va “No vist berey”

25 “Hurke ser no ṭerzi” va ey serwerî,
Wendî mewlûd, kerdî şa pêxemberî.

çaxo ecel ame, dî, ey haziran,
O` bi keyf û bi huwate, dabî gan.

Kesî ferq nêkerdi key merd o ciwan,
Jew rişt do va, hekîmê ard înan.

Va: “No razî kerdo Rebbi`l-`alemîn,
Aferîn no haldê ney rê aferîn !”

çimî akerd lajekî, va ey dima:
“Meskenê xo dî mi cennet di nika.

30 çunke hurke serî min mewlûdê cey
Wend, biyan cennet di enbîranê cey.

Wendene din, “hem biwanên” va “şima
Hurke ser mewlûd biyarên rind bi ca”

E`y hina va û terikna na dinî,
Ganê xo cennet di resna ey nebî.

çunke mewlûdî rê hurmet kerdbi ey,
Bîbî cennet mesken û hem cayê cey.

Ey cema`etên şima zî ser te ser.
Qedrê mewlûdî bizanîn serr bi serr.

şa kerên sultanê ê hurna dinî,
Ta bibî cennet di enbazê nebî.

Ya Xuda, no yo rica ma rûsiyan,
‘Ef kerê ma û birasnî tu bi înan.

A dinî û na dinî di dî necat,
Kam ki wend pêxemberî rê es-ṣelat.

Goşê xo sernên cema`et, Rebbê ma,
Kerd xezîne xo miyanî eşkera.

Kaf û nûn ard pêhet, emri kerd,
Bîbî îcad erd û azmîn, germ û serd.

40 Nûrdê xo ra kerdbî nûra Ehmedî,
Ey nûrî ra xelq kerd ta Muhemmedî.

Bado cey Adem xeliqna herrî ra
Ame o` nûr çaredê bedrî riwa

Bado hewa bîbî peyda, ame rew,
çare di vinderdî zeyda menga new.

Bado ame peydê ma o nûr resa,
Kalikê Ehmed di nûr bî eşkera.

Kalikê ey va ki `Ebdulmutelîb
“Bi min dê des lajî, ya Rebb, ya hebîb!

45 Raydê to di ez jewî qurban keran,
Ta min rê verdê îlahî ê newan.”

Ez keremdê xo ra da E`llay bi e`y,
Pêdima, va, bî ci rê des lajê cey.

Ke`be di o ronişt û venda çend peyan,
Va ki: “Ez do we`dê xo ra ca bidan.”

“Qur`e berzê” va cema`tî ci rê
“Ta ki no girwe bi qur`e sax kerê”

Qur’e eşt û kewt bi ‘Ebdullahî ser,
Razî nêbî, va, cema’ato bixeyr.

50 Ya senîn razî bî ney rê serwerî
O` do bibo pêrê nê pêxemberî.

Va peyanê haziran, destê bi ey
“Caydê ey di ronimî ma des devey.”

Des fimî no terz a qur`e e`rziya
Hurke des di namedê e`y vijiya.

Fima jewndes kî eşto qur`e înan
Qur`e no fim kewt binamê ê devan.

çun devey bî, dûz bi se qurbanî rê,
Kerd bi qurban ê devan, vanê ci rê.

55 çaxo qurban bî devey Ellay resay,
Pêro lajî ta ki no girwe reyay.

Kam kî adir ra xelaṣî xo rê waşt,
Wa biwano ê` Resûlî rê ṣelat.

Ta ki `Ebdullah resa û waşte keyn,
Ard e`y rê cayêndo rind ra keynekên.

Name Amîna, bi xo bol rindê bî
Nêresa nengûdê ca ra kam bîbî.

Da bî pêr malêndo bol û veyve kerd
Kerd û werd, û werd keyandê xo rê berd.

60 Pêhet amey û şewêndo xeyrî bî,
Va mirazê xo girotin jew bibî.

Amîne va: “A şew ame veng mi rê,
Va: “Nika ti mayêk a Ehmedi bê”

Ney ser ra vêrdî weqtên, ey bira!
Dî şewên, hewnêndo xeyrî `Ebdulla.

Dî ki darên piştdê ey ra vijîya,
Gilî ẓeft kerdbî no dinya, ey bira.

çunke şewra bî, şî `Ebdullah jewî
Va ci rê: “Min e`mşo hewnên xeyrî dî.”

65 Hewnê xo qal kerdbi e`y merdimî rê,
Hewnê cey te`bîr kerd merdim ci rê.

“Paşt dê to ra” va “yeno lajên teber,
O bibo dinya di raşt û peyamber.

O` resûl o, ê gilî zî şer`ê cey,
Perê darî zî heme ummetê ey.”

Amîne va “Hurke serr di mengî ra,
Ame vengên: To dir esto Muṣṭefa.”

“Adem ame” va “mi rê menga verên”
Va: “Amîne to nika dî dewletên.”

70 Ame menga didinî di şît bira,
Pîzedê min rê selamên ard bi ca.

Ame menga hîrinî îdris, deza,
Va: “Werekê min bi to, ya Amîna!”

Ame Nûh menga çeharî bêguman,
Va kî: “Pîzey to yo wahirê Quran”

Menga pancî ame Hûd, va: “Amîna
Pîzeyê to yo hebîbê Rebbê ma.”

Menga şeşî ame îbrahîm Xelîl,
Va kî: “Lajê to bibo ma rê delîl.”

75 Menga hewtî ame îsmaîl bi min,
Va kî: “Pîzey to yo Muhemmed, lajê min.”

Menga heştî ame Mûsa va: “Bizan
Lajê to pêxemberê axirzeman”

Menga new di ame `îsa ba edeb,
Va kî: “Lajê to bibo mîr`ul-ereb.

Kam ki wazeno gunay `efû bi wa
Wa biwano Ehmedî rê es-ṣela.

Va Amîne: “Ta bî new mengî temam
Ame xaîb ra melekên, da selam.”

80 Va: “Werekê min bi to ya Amîna !
Ha bi to bol dewletên e`mşo deya.

E`mşo yeno to ra menga çaresî,
Zeydê cey dinya di nêdî qet kesî.

Name da ci heq te`ala, Amîna,
Ehmed û Mehmûd, Muhemmed Muṣṭefa.”

Va: “Min dî hîrê melek bî eşkera,
Her jewî destên di beyraqên, bira.

Jewî berd mexrib, jewî zî rojhelat,
Jew zî Ke`bî ser di daçikna bî raşt.

85 Bol melekî zî înan dir bî bizan
Key min zey Ke`bî ṭewaf kerdên înan.

Ez di no hal di biyan amey min dî
Qapi ra kewtî zere hîrê cinî.

Jew ci ra hewa cinî Adem nebî,
Jew zî Asiya cinî Fîr`ewn bî.

Jew zî may `îsayê, Meryem namê ay,
Ez senîn vajan bi to rindayê cay.

Hurke jew roniştî ê kiştêndê min,
Hemberê vinderdî jew xizmet dîyin.

90 Perdeyê çeşmandê min kû werziya,
Bol `ecebî dî mi, o çax eşkera.

hûrîyê cennet di tim amê û şiyîn,
Him temaşa tayinan xizmet dîyin

Ez biyan teyşan û pîzey min veşa,
Min zi înan aw waşt, înan zî da.

Zeydê vewra serd û sipe, tamşeker,
Min şimit, kewtan zi xo hem bêxeber.

Bado ṭeyrên ame dest eşt paşdê min,
Va: “Vilêna paşt û aşt û naştê min.”

95 Ame dinya a sa`et sultanê dîn,
Nûr di xerq bî va no erd û azmîn.

Heme mexlûqî dinê veynda û va:
“Merheba to rê Muhemmed Muṣṭefa !

Merheba, ey melhemê pîzey kulan,
Merheba, ey serwerê pêxemberan!

Merheba, kana şefa`et merheba!
Ti bi xeyr amey, to rê bo se merheba.

Merheba, ti yê ricacî rûsiyan,
Merheba, dermanê qelbê nêweşan!

100 Merheba, ey mexzenê şer`ê Rebbî,
Merheba, ey serwerê hurna dinî!

Merheba, ey nûrê çimê ummetan,
Merheba, pêxemberê axirzeman!

Merheba, ey ti îmamê enbiyan,
Merheba, ey ti delîlê welîyan !”

A şewa ki Ehmed ame na dinî,
Erd û azmîn mijde da, va jewbînî.

Va, înan keyf kerd û vatên hurke jew
“hemdûlîllah k` ame ma rê menga new.”

105 Ke`be, va, Keyfan ra a şew reqs kerd,
Kerdi keyf Ellay rê û secde kerd.

Ame azmîn ra melekîn bêguman,
Ard înan ra jewwî îbrîq, jew legan.

Jew girotbî dest di desmalên herîr,
“Barekellah fîke ya bedre`l-mûnîr!”

Ay melekî va bi awda Kewserî,
Pakî şutdî ganê ê pêxemberî.

“Ard înan” va “morê ê pêxemberî
Na miyandê qolinc ey di vist berî”

110 Ta înan mor kerdo, cayê mor bira,
“La îlahe îllallah” va neqşî ra.

Bi çinay cennet di pişt qundaxê cey,
Eşti desmalên bi serdê rûdê ey.

Caydo ronay ey bi `îzzet, ey bira,
Nêdî dor çoşmeydê, xo ra kes bira.

çaxo akerd hurna çiman Amîna,
Heyretên bol da bî ay girwe hina.

Ne melek mend û ne merdim, ne cinî,
Nêdî dor çoşmê hoyna ey nebî.

115 Zirê ame qe jî nêdî lajê xo
Hersî rijnay va: “No girwe do se bo ?”

Naşt û aşt di çimî çarnay dî nebî,
Cado tenha kerdo secdeyê Rebbî.

Va: “Ruyê xo hetê Ke`bî kerdbî o,
Rebbî ra kerdên rica ummetê xo.”

Hey xedaran, ya şima vanê ki “Ma
Ummetê pêxemberî mê” zûrî ra.

Ya senîn zûrî niyo, ey bêheya !
çewresên kerdî rica ma, Rebbî ra.

120 `Emrê ma resna bi çewres ẓalimîn
Nêşimê ma raydê raştî ser fimên.

Arê bin pêser, binalên, ey bira !
Hem biyarên tewbe, ta `efû bê şima.

Ey dima bol nêşî, -va kî- pêrê cey,
Ecel ame merd û peyamber û bî sey.

Bado may zî merd, pira -va- ey dima,
Biyetîmî gird bî, ta çewres resa.

Ta bî çewres serrî, Ellay da bi ey
Kerd bi en`am va ci rê pêxemberey.

125 Ayet ayet ame Quran bî temam,
Kilmkî ma zan qisey bes wes-selam.

Kam ki wend ey serwerî rê es-ṣelat,
A dinî di adirî ra dî necat.

çunkî îta bî temam mewlûdê cey,
Mu`cîzatê ey biwana çend qisey.

Ganê ey, va, çunkî nûr bî, nêdî kes
Serseya ey mu`cîzat, no to rê bes.

Hurke roj parçêndê hewrî ey ser a
Kerdi sersey ey rê, geyrayên dima.

130 Verre o pewte bi axû, va ci ra:
“Axu tewrê min biyo, mewwî mi ra.”

çaxo dara xurmê rona ê nebî,
Dest di xurma da û her kes mêwe dî.

Va ki, engiştanê ê pêxemberî
Aw ard û werd ci ra bol `eskerî.

Hem bi engiştên îşaret aşmî ra
Kerd û aşmî bî di felqey rew bira.

Ger bibo se serrî `emrêm xiram,
Ez biyamoran bi to nêbo temam.

135 çunkî îta kerd temam ma mu`cîzat
Arê bin pêser, biwanin es-ṣelat.

çun temam bî mu`cîzatê ê nebî,
Qal keran mî`racê ci to rê, se bî.

Va şewa duşenbe min dî o` Resûl,
Ame keydê Ummuhanî kerd qebul.

Va bi Cebraî`lî Ellay a se`at,
şo bi cennet, ti bîye çendên xelat.

Ti bîya estor û hem tac û kemer,
Hem bîy vatin çina rew şo bi ser.

140 Nê hedayan ti berê pêxemberî,
Rew biyarê ti mi rê ê serwerî.

şî bi cennet Cebraî`l dî ki uja,
Xeylin estorî çerenî ca bi ca.

Jewî çimî kerdî sipe bermî ra,
Nêçereno, bol ze`îf kewto bira.

Va ki: “heywani bi to çiçî resa,
Ya senî kewtê hina bêdest û pa ?”

hesretên ant û Boraqî va ci ra,
“Se hezar serr bî bi min no hal resa.”

145 Ame vengên: “Ya Muhammed!” va jewî
“Ez biyan sersem bi `eşqdê wahîrî.

Hem mi rê o wext werden bî heram,
Min rehatên nêdî o çax ra temam.

çend kî cennet biyo min rê mekan,
Labelê adirdê `eşq di ez veşan.”

Va: “Ti zanî kam o Muhemmed, ey bira?
Bes o no adir di ganê min veşa.”

Cebraîl`î va Boraqî: “Ey Boraq,
Bê, mirazê to deya, meki meraq!

150 Muhemmedo ki vanê ti, pêxember o;
Na dinî û a dinî di serwer o.

Qandê cey Ellay xeleqna na dinî,
Hem ti yê Sultanê nê hurna dinî.

Kerdo de`wet Xaliqî e`mşo bi e`y,
Bê, biresnan to beran ningandê cey.”

Va girot estor û rew ame bi ser,
Da selam û va ki: “Ya xeyrel beşer !”

Va: “Bi to kerdo selam ya Muṣṭefa,
Xaliqê nê erd û azmînî, bira.”

155 Va kî: “Wa bêro, mi kerdo de`wet ey,
çendê weqt o ez biya `aşiqde cey.

Wa bivîno cennet û hem adirî
`Erş û kursî û qelem, lewhê serî.

Nê heme wazenno hurke roj mi ra,
Tozê ningan bancî çiman zey kila.

Mi zî ardo to rê cennet ra Boraq
E`mşo şewa Qedrî yo nî`met- telaq.

Cadê xo ra rew werişto peyamber,
Tacî na ser, do gira do hem kemer.

160 Nişto e`stor Cebraî`l zî kewt bi ver,
Va ki amey, ta resay nê Qudsî ser.

Ame rûhê enbîyan hember temam,
Ê cema`et bîbî, o serwer îmam.

Mescida Qudsî di du rik`et nemaz,
Kerd û înan ard bi Ellay bol niyaz.

Nişto estor ame ta cayo verîn,
Nerdîwanên dî uja ta azmîn.

Nerdîwan ra kewt bi rayî şî nebî,
O resa cayên ki name Sîdre bî.

165 çun resa Sîdre, bira va Muṣṭefa,
Cebraî`l nêşî dima, o mend ci ra.

Va bi Cebraî`lî: “To îta xerîb
Qandê çiçî ez teriknan ya hebîb?”

Va ki Cebraî`lî: “Ya xeyre’l wera!”
No hina bêran eger ez to dima,

Ez veşenan ya Nebiye’l- muhterem!
No hina ra to yo, ya Ṣahib-kerem!”

Na dinî û a dinî di dî necat,
Kam ki wend pêxemberî rê es-ṣelat.

170 çaxo Cebraî`lî dir kerdin selam,
Ame Refref Ehmedî rê da selam.

Va uja ra rew gurot ê Refrefî
Berd bi `erşî ser di rona o nebî.

No fim ame veng û va: “Ya Muṣṭefa,
Ya hebîbe’l-mucteba, xeyre’l-wera!”

Bê, bi to rewna yo ez `aşiq biyan,
Kerdo koley to min çendê ins û can!

şî bî nezdî o va Refref ca di mend,
Ehmedî ra mîm werişt û mend Ehed.

175 Bêhes û herf, a şew ê neway hezar
Muṣṭefay dir kerdi qise ey kanî yar.

“çi mirazê to yo nê hurna dinî
E`sto vajî ez bi to dan, ya Nebî!”

Va: “Mirazê min îlahî an bi an
`Efû kerê nê ummetane rûsiyan.”

“Da bi to min ummetên” va “Ya Resûl,
Min înan `efû kerd û ê kerdî qebul. “

Labelê, va, “Hurke roj panc wext nimaz
Wa biyarê, bikerê min rê niyaz.

180 Ta bi o me`na înan ez şa keran,
Cennetê xo ez înan ra ca keran.”

Va bi e`mrê Xaliqî ê` serwerî,
Ame keydê Ummuhanî zey verî.

çunke şewra bî, çiçî dîbî nebî,
Kerd sehabî ra hîkayet, zey ki dî.

Va înan: “Ey ti şefî`ê rûsiyan!
Wa mubarek bo bi to mî`rac!” înan.

Va kî: “Mî`racê şima zî bî nîyaz,
Da şima û kerdi bî panc wext nimaz.”

185 Kam kî nê pancî biyaro rind bi ca,
Mehşerê Kubra di ancax o bî şa.

Ya eger jewî terikna ey bira,
Do bibo şarî miyan di rûsiya.

Kam ki wend û pê dima resna ṣelat,
A dinê di adirî ra dî necat.

Ya îlahî hurmetê pêxemberî,
Ey cenabê Muṣṭefa tacê serî.

Hurmetê hersandê çimê sadiqan,
Adirê kilandê pîzey `aşiqan.

190 hurmetê Tewrat û încîl û Zebûr,
Nûrê Furqan, cennet û xilman û hûr.

Hurmetê ey yari xarê Ehmedî,
Hem `Umer Farûq û şahê sermedî.

Qedrê `Usman ey xelîlê Muhemmedî,
Hem `Elîyyul-Murteza lajê dedî.

Padişahê dînê îslamî bi ma,
Verdê ya Rebbî bi may û lajî ya.

Ey di textê Ehmedî di ya Xuda !
Ti bi se serrî kerê ya Rebbena !

195 Roj bi roj tûj kerê şimşîrê cey,
Kor kerî ti dişmenandê dîndê e`y.

Ey dima ti ummetê pêxemberî
şa kerî ya Rebb ti roja mehşerî.

Pêr û pîrbanê peyanê haziran,
Ti bi enbazê Resûlî kî înan.

Hem peyanê haziran ya Rebbena,
Ti bi cennet şa kî înan ya Xuda.

Wahîrê nê zadî Rebbu’l-a`lemîn,
`Ef kî `emr û maldê ey berket defîn.

200 Hem viraşdoxê kitabê xasekî,
Lajê muftîdê ke[h]andê Sîweregî.

Yanî `Usman Es`ed û ti ey qijî,
Lajê hac Eyûb Efendî Babijî.

Ey û lajî pêr û pîrbanê verî,
`Ef kerî ti merdimanê ey berî.

O ki nuşte kerdo no Mewlûdê ma,
Cenneti `edn û miyandê cidi ca.

A dinî û na dinî di dî necat,
Kam ki wend pêxemberî rê es-ṣelat.

*Ziwanê Kirmancî mîyan de eser o tewr muhîman ra yew zî eserê Usman Esad Efendî Bîyîşa Pêxemberî yo. Mewlîdê Usman Efendîyo Babijî, mewlîdandê kirmancan mîyan de mewlîdê dîyin o. Badê mewlîdê Melayê Xasî eserêk muhîm o.
**Ji Xebata Ahmet Kirkan