Mela Mehemedê Muradan - Mewlidê Zazakî (Dimilkî)

1

Allah, nûmê xaliqî mawo ’elîm,
Hem ’ezîm û hem kerîm û hem rehîm.

Ma pê yi dest kerdi mewlidî nebî,
Ay hebîbî, ay tebîbî, ay ummî.

Hemd û şukr û medh û fexrî tim dewam
Rebbî ma rî zu’l-celalî bî’t-temam.

Yi ma kerdî ummetê Ehmed’ hebîb,
Ay nebîyî, ay resûlî, ay tebîb.

O resûl ku serwerî pîyor enbîya,
Dilberî* ay ewlîya û esfîya*.

Wi zê yo ruej ku munewwer dilber û.
Pîyorê ’alem nûrî yi ra enwer û.

Qey* xatir yi tewbey’ Adem’ bi qebûl,
Xerqê tûfan ra xelas bi Nûh Resûl,

îbrahîm rî adirî Nemrûd xedar
Bi zê yo baxçe ke cennet nûridar.

Nûrî yi ra fayde vînen dar û ber,
Hem nebat û gul û reyhûn mu’teber.

Ma tu rî vaj’ mewlidî Ehmed Resûl,
Mertebê yi Allah heti zaf qebûl.

Ma’nê mewlîd wesf û medhî Ehmed’ î.
Vatiş û te’zîmikerdi.’ emcedî*.

Gueşdarî kerdiş û bi eşq û sefa
ûmeyîş yi ina dunya wa cefa.

Kûm ku înkar bikerû ay mewlidî,
Gue.darî wesfê yi hol û in qeydî.

O nîwazen gueşdarî wesfî Resûl,
Hurmetî Peyxamberî nîken qebûl.

Gueş yi wa mekuw, wa vajû o betal,
çunkî o şeytanî dir* bîyû heval.

Hîvî ma .ew û ruej tim-tim dewam.
Ehmed û Mehmud, Muhemmed wesselam.

Ger ti bulbul’ aşiqê baxî cemal,
Bid’ selatû weselamî, ey heval.

2-ENû MEBHES* XELQÊ NûRî PEYXEMBER (’eleyhî selatû wesselam)

Bizûnê ewwelî mexlûqî îlah,
Nûrî Peyxamberî ma w’ bêîştîbah*.

Yi wa ver çine bi mexlûqêk ebed.
Xaliqî ma têna bi; wehîd*, ehed*.

Waşti xelqi kero mexlûqêk ’ezîz,
Yi heti şîrin bû mehbûb û temîz.

Xelqi kerdi nûrî Ehmed’ serwerî.
Seyyîdî mexlûqê pîyorin, rehberî.

Badê o nûr’ yi ra viraşti qelem,
Hem hîcab û hem melaîk o sebeb.

Yin dima lewho temîz, ’erşî ’ezîm,
Pîyori rûhî, cennet û berzex* ’emîm*.

’Erş’ yi bi yo yaqutêko zaf kebîr,
Mîynî yi bi cewher ez* nûrî beşîr*.

Awê nûrî ay hebîb da cewhere,
Cewher bi behrêko pîl serwere.

Hûncî* aw nûr ra viraştî heşt melek,
Yin ra vûnî Hemletu’l-’erşi* gelek.

Yo hewayko zaf bi şîddet xelq kerd,
Koti bîn ay behrî bi şîddet û serd.

Behrî ra virazya kef* û hem dûxan*,
Kef’ yi bi ’erd û dûxan bi asîman.

şîddetî heway da a aw, hem hewa,
Adirî cehîm virazya her weha*.

Bêheddi melêk virazyê bêhîsab,
Nûrî Peyxamberî ma ra bê’îtab*

Tikê ’erdî ser îbadet kên dewam,
Tikê ezmûn di îbadet kên temam.

çiqas fêkî esta, sebze û nebat,
Pê nûrî Ehmêd rasena qat bi qat.

Xulasa, xaliq o, xelq kerd pîl û pîl,
O hebîb û dilber û şîrin xelîl.

Eşq û nûrî yi ra gelek dilbirîn*,
Enbîya û esfîya û mumînîn.

Hem gelek wesfî yi vatû ewlîya,
Mend muheyyer medhî yi di esfîya.

çunkî eslî her çî wo o Ehmedi,
Hem hebîb û hem resûl û emcedi.

şew û rueji wesfî yi vajî dewam,
Qet xelas nêbenî ta ruejî qîyam.

Ay hebîb ra hes biker bi rûh û can,
Cehde û sunnet yi bigir ey ciwan!

Ger ti bulbul’ a.iqê baxî cemal,
Bid’ selatû weselamî, ey heval.

3-ENû MEBHES’ NEQLî NûRî HETî ECDAD’ HEBîBî YO

Kerd rîwayet Ka’bu’l-Ehbar*, yarî yi,
Yo rîwayetko sehîh û vatê yi.

Vatû: Weqta xaliqî ’erd û sema
Wa.t xelq ker’ rue.nayê çimûnî ma,

Ay resûlî bîyarû dunya lacerem*,
Muqtedayê* enbîyayê muhte.em,

Xelqi kerdi Ademî babî beşer.
Nûrî Peyxamber’ resa yi mu’teber.

şu’le da mîyn çimûnî yi d’ zê ruejî,
Nûrî ruejî nûrî yi ra w’, çi vajî?

Yi ra pê vindertî seyr kenî melek’,
Nûrî Ehmed’ Ademî di zaf, gelek.

Mend muheyyer Ademi va: Ya kerîm,
Qey min a pey vinderti în, ya rehîm?

Xaliqî va: Seyr kenî nûrî hebîb,
Paştî tu ra ez yi vejena, edîb.

O hebîb û dilber û şîrin’ pîyorîn,
Hem reîsî ewwelîn û axirîn.

Ademî va: Ez wazena biv’nî nûr,
Qey ku qelb’ mi bivînû rahet, surûr.

Xaliqî da vînayî. bi Ademî,
Da selati pê îmûn ardi hemî.

Va Hewa ra: Bizûnî qîymet’ nûrî
Neslê ma ra o layiq’ peyxamberî.

Weqta koti rehmê dadî laj’ Hewa
şîsi*, nûr şi rîy Hewa Dadî weha.

şîsi ûme dunya bi keyf û surûr,
Nûrî Ehmed’ çarê yi di bi zuhûr.

Ademî va: Qîymetî nûrî bizûn,
çunkî nûrî peyxamber’ axirzemûn.

Ti z’ weled’ xwi r’ bik wesîyyet, nîz* û
Wa nîkeh bikerî cinyûn temîzû.

Xulasa nûr resa ’Ebdulmuttelîb,
Mîyn qureyşûn di reîs û hem hebîb.

Weqta varûn nivarên kerdî du’a,
Qey xatir nûr bînî meqbûl her weha.

Yi ra pey, o nûri ûme bî’t-temam,
Resa ’Ebdullah ’, babî şahî kîram.

’Alimûn’ ehlî kitabî ay zemûn
Zûnênî o nûrî Ehmed’, hem ’eyûn.

Vatî: O nûr ’Ebdullah nîyû, ay Resûl.
Dînî ma pê yi betal benû melûl.

O betal ken putperestî, kafirî.
Kûm qebûl nik’, benû ehlî adirî.

Nûri ûmi resa paka Amîne,
Kênê Weheb, hem ’efîfê*, mûqine*.

O Weheb seyyîdî Benî Zuhrete
Neslê yi pak a, qebûl, bêşubhete.

O resûl dadî xwi ra bibi têna,
Nê bira nê wayî, meqsûd* û muna*.

Ger ti bulbul’ a.iqê baxî cemal,
Bid’ selatû weselamî, ey heval.

4-ENû BEHSî WELADETî PEYXAMBERî MA (’eleyhî selatû wesselam)

Gueşdarî bik’ ti weladetî Resûl,
Tu rî vajî ez bi şeklêko qebûl.

Weqta koti hemlê dadî xwi beşîr,
Zaf ’elamet’ ûmê meydûn, bi xebîr*.

A şewi d’ heyvûnûn’ Mekke bitemam
Va: Koti rehmê dadî xwi o humam*.

Hem çiqas textî mulûkûn estî zaf,
Pîyorî paştser kotî war, bêxîlaf.

Padîşey ser’ textî pîyore gêrê lal,
O ruej lal mendî ba huzn û melal*.

Heywûnî meşriqî wehşî vazdê xerb,
Ayê* xerbî ûmê şerqi bi edeb.

Mijdûnî dûn yobînî zewq û sefa,
Qey ku yenû dunya Ehmed, Mustefa.

Hemley dadî d’ mendi new aşmî mecîd*.
Amîna qet nêdî yo zehmet’ şedîd.

Hemû* hemlê dadî xwi di b’ muctebah,
’Ebdullah babî wefat kerd ah û ah!

Va melaketûn: Yetîm mendi hebîb,
Ya îlahî, derdimendûn* r’ ti tebîb.

Va: Ez a hafiz, mu’îni tim, dewam,
Qey hebîbî xwi Muhemmed wesselam.

Heme ’alem mi viraşti qey hebîb,
O reîs û mu’teber û dil-edîb.

A şewi d’ kerdî a berî cennetî,
Hem ayê ezmûn qey şahî ummetî.

Amîna vat: Weqta şeş aşm’ bî temam
Hûnî mi d’ va “Hemlî tu xeyru’l-enam”*.

Hûn d’ mi ra va “Nûmê yi Muhemmed û,
Efdelî mexlûqûn o, o Ehmed û.

In halî xwi çew ra mevaj hurmeti,
Ken’ hesûdî kafirî şah’ ummeti”.

Vûna: Ez têna b’ya weqt’ weladetî,
Nê cûmêrd bi nê cinî ay sa’etî.

Mi dî yew sewtêk ’eceb hucrê xwi di,
Ruej duşenbi tersawa ez o qeydi.

Zê yo pêl teyra sipî da qelbî min,
Tera vejya ters û lerz pîyor bedên.

Ez ûnîyawa, şerbetêko zê şitî,
Ez têşûn bîya aşimit* berd kurbetî*.

Mi ra vejîya nûrêko ’eceb kesîr,
Nûrî Ehmed, Mehmudî, şahî kebîr.

Mi dî çend cinî ke derg bî zafi-zaf,
Mi va qey yi neslê ay ’Ebdulmenaf.

Dowrî mi d’ nişt’ rû pîyori ba edeb.
Mi va “In ça ra ûmê ya le’l-’eceb?”

Va “Ena yo Asye, cinê Fîr’ewnî,
Yo zî Meryem, dadî îsay, bizûnî.

Ay cinî bînî zî hûrî cennet î.
ûmê, qey teşrîfî şahî ummet î.”

Mi dî kerd ra mîyûnî ’erd û asîman
Yo îpek, rind û delalî bêguman.

Mi dî vindertî hewa ra merdumî,
Dest’ yini d’ mesînî rindî, dem demî.

Ez dûna yo areqêko zaf delal,
Buyê yi zê misk û ’enber, ey heval.

ûme yo ref’ teyrûn, zumrud ra w’ neqûr,
Pêlî yin zî yaqutî ra, ey sebûr.

çimî mi bî a, mi dî meşriq û xerb,
In heme qey hurmetê şahî ’ereb.

Di-hîri beyraqî, yo şerqi d’ yo xerb,
Yo zî serî Kabe di, fexî ’ereb.

Manê yi ina wa: O dîno mubîn,
Pîyorê dunya d’ benû hakim, pê emîn.

Amîna vat: Ez girewta şîddetî,
Mi teni xwi da b’ cinyû bi dîqqetî.

Mî rî bi a lehza o şahi, emîn,
ûmi dunya, pê muşerref bi zemîn.

Ger ti bulbul’ aşiqê baxî cemal,
Bid’ selatû weselamî, ey heval.

5-ENî BEHSî MERHEBA W’.

Pîyori ’alem pê ûmeyîş yi bi şa,
Eşq û cezbe ra pîyorin va: Merheba.

Merheba, ewwelî mexlûqûn ti yî,
Muqtedayê enbîya pîyorin ti yî.

Merheba, ey rueşnayê çimûnî ma.
Merheba, ey derdûnî r’ dermûnî ma.

Merheba, ey rûh û canî ’alemî.
Merheba, ey derdî eşqî r’ melhem î.

Merheba, ey ’alemî r’ ti rehber î.
Merheba, ey ewlîyûnî r’ ti serwer î.

Merheba, ey aşiqî tu dar û ber.
Merheba, ey ti ma rî zaf mu’teber.

Merheba, ey muqteday’ ruejî qîyam.
Merheba, peyxamberûn rî ti îmam.

Merheba, sahîb’ şefa’etko pîl î.
Merheba, eşqî bulbulûn r’ ti gul î.

Merheba, eşqî tu ra yi geyrê lal.
şew û ruej wesfûn tu vûnî bêmelal*.

Merheba, ey dara wişk berma xwi ri,
Weqto fîrqet kerdi yara dilberi.

Merheba, ey şûnê ummeta axîr.
Ti ma war d’ nêverdî, ey şahî kebîr.

Merheba, peyxamberî axirzeman.
Ti şefa’et biki ma rî, el-eman!

Merheba, ey ma gunehkarî zelîl.
Xeyrî hubb’ tu çin û ma rî yo delîl.

Merheba, ey hubb’ tu ra ma mest û lal.
Walehû heyranû ba* huzn û melal

Merheba, ey derdimend a derdimend.
Bik’ şefa’et qey nûmê Wahid, Ehed.

Ti efû ker gunûnî ma, ya selam!
Qey xatir ay serverî, şahî kîram.

Qey xatir nûmûn xwi y’ holûn, ya îlah!
Ma ra dur kir şeytûnî pîs, ah û ah!

Ger ti bulbul’ aşiqê baxî cemal,
Bid’ selatû weselamî, ey heval.

6-ENû BEHSî MABE’Dî WELADET’

Amîna vûna bi vatêko şîrîn:
O bi îlac, melhemî derd û birîn.

ûmê ’erdî seri şi secdi Emîn,
Hur di giştî xwi dey rayi bi evîn*.

î.aret dûn kî îlah wahid, ehed.
O zî pîl viraştû ay xaliq’ semed*.

Dima yo horêk sipî, ezmûni ra
ûmi girewt kerdi durî o mi ra.

Sewtêk ûme va: Biçarnên şerq û xerb
Seyrî behrû bizûnî şahê ’ereb.

Pîyorini ra vajî wesf û nûmê yi,
Sûret û mana û resm û cismê yi.

Nûmê yi, yo Mahî yo, kufr mehw ken,
Mu.rîkûn û kafirûn mexlûbi ken.

Zaf zemûn nişi ardi şahî kîram,
Mîynî yo lîbasko sipî bitemam.

Lu’luî* ra hîri meftê* hey yi dest,
Meftê nusrêt, meftê ribh*, yo z’ nubuwwet*.

Hewrêkî bîn hûncî girewt Ehmedî,
Deha pîli b’, nûranî û emcedî.

Sewtêko zaf yi ra yenû, hem ’eceb.
Hûncî girewt berdi o şahê ’ereb.

Va: Biçarnên in mubarek şerq û xerb,
Pîyor’ mexlûq wa teberruk bib ’eceb.

Hîri tenî ûmê şit bejna delal’
Pişti pê birsim* û misk ey şepal*.

Qelb’ yi şeq kerdi bi lutf û nîyaz
Kerdî pirr hîkmet û îlm û serfîraz

Kerdî pirr îman û eql û quwwetî.
Muhri kerdi qelbi şahî ummetî.

Va: Gelek mijdûnî ayini r’ tabi’ î.
Ehlî îmûn şer’î tu rî qani’ î.

Ay kî tu nişnasnî kafîr’ adir î,
Yi vînên o ca di qehrî Qadir î.

ûme dunya sunnet kerdi û temîz,
Mesrûren, mextûnen*, bizûn, ey ’ezîz!

Mend ’eceb pîrîk yi ’Ebdulmuttelîb,
Va: Enû lajî mi zaf pîl û edîb.

Serwerî mexlûqûn heme bî’t-temam.
Tim yi ser bû esselatû wesselam.

* * *

Weqt şefêq Mekke d’ ûme dunya hebîb.
Muşkîlatî kerdi helli ay tebîb.

Ay ra o weqt her şewi d’ meqbûl o zaf
Du’a yi di qebûl a, hem bêxîlaf.

Senî ûme dunya kerd zikrî letîf,
Ewwelî va celal û rebbî refî’.

Tikê vûn “Allahû ekber” va hebîb,
Veqta dadî ra bi o şahî edîb.

A serri d’, xalîq pawit xatîr’ yi ra
Ehlî Mekke kafirûnî fîlî ra.

Eshabî Fîl kerd hucûmî Kabeyî,
Allah yi zîr û zeber kerd, bendeî.

Yi ra nibîn’ bînî ’ebdî* kafirû.
Yi çî nîkerd, çunkî xaliq qadir û.

Hurmetî yi nînû ’edd* û hem hîsab,
şew û rueji ma vaji, bêîrtîyab*.

Rûh û cûn, mal û mulkî pîyor fîda.
Ay hebîb rî delîl û rehber Huda*.

Bik’ şefa’et ti ma rî rueji qîyam,
Ma gunehkarî zelîl, tim-tim, dewam.

Ger ti bulbul’ aşiqê baxî cemal,
Bid’ selatû weselamî, ey heval.

7-ENû MEBHES’ WESFÊ HEBîBî, HEM DU’A

Ay resûl î, ay hebîb î, serwer î,
Eşq û hubb’ tu benû qelb ra kederî.

Wesfî tu zê miskî dûno buya we.,
Pê vatiş nîqedyeno pê pûnc û şeş.

Mu’cîzey tu zêdey’ pîyorê enbîya.
Feyz û nûr gên tu ra pîyorî ewlîya.

çunkî ti îmam î, mutleq rehber î.
Enbîyûnî r’ ewlîyûnî r’ serwer î.

Mu’cîzo pîl tu rî Qur’anî Kerîm
Hedya kerdû tu rî ay rebbî rehîm.

Hukmî yi qaîm o ta weqtî qîyam.
Pê yi cehdey xwi şinasnen xas û ’am.

Kûm ko vêr xwi tadû yi ra kafir û.
Kûm benû wa bibû cey yi adir û.

Xaliqî dabi hebîb’ xwi eqlo tam,
Hes nikerdi ena dunya ra dewam.

Zûnênî warêko veng a, sahir a.
însûnî xapnena, bizûn, ey bira!

Mird niwerdîn nûno cewîn ay ’elîm.
Ger biwaştî, kueyî bînî zerd û sîm.

Zûnî yi bibi zaf fesîh, tam û tam.
şîrin û meqbûl bi cow’* xas û ’am

Dindûnî mircûn zê vora yoşewî,
Tera vijên nûrêko hem manewî.

Rîy yi nûranî, zê aşmê bin’ horî,
Weqta vejêna tever ay pîyorî.

Ma rî lazim ma bîyer*exlaq Resûl,
çunkî exlaqî yi pîl û zaf qebûl.

Temîzî ra hes kerdî zaf ay Resûl,
Hem bi zahir hem bi batin bik’ qebûl.

Zaf sexî* bi, destakerdi tim, dewam.
çiko bibên, nivatîn “ney” qet, mudam*.

Vatêko bêfayde nivatîn ebed.
Vatê yi bib wehyê xaliqî ehed.

Yo çîki bivatê, kerdîn gue.darî.
Vatê yi nibirnênî qet, bê yarî.

Halî eshabûn xwi tim persênî zaf.
şefqet û rehmê yi zafi b’, bêxîlaf.

Rehetê xwi têna niwaştî ebed.
Ayê pîyorê ummet waştî bi kebed*.

Ina dunya di niwaştî ay humam
Ummetê yi şêr’ delalet, qet, mudam.

Adiri d’ hetta bibû ferdo wehîd,
Ummeti ra razî niben o mecîd.

O kenû zar û fîxan’ şefa’etî,
Kenû xelas adirî ra ummetî.

îş û karî xwi d’ kerdîn muşawere,
Eshabûnî xwi diri dînî çare.

Nivatîn “Ez zûna, in mî r’ bes, temam”.
Nefsê xwi şikte girewtîn tim, dewam.

Emrî eshabûn xwi kerdîn bi cîhad.
Cîhadî kufrî bû, nefsî bî’s-sedad*.

Zaf helîm bi, exlaqêk hîra, temîz.
Qey menfe’et’ hêrs nibenû o ’ezîz

Ger muxalîf şer’î bid’yênî hebîb,
Hêrs bînî, qebûl nîkerdîn ay edîb.

Qewmî yi dindûnî yi kerdî şehîd,
Rîy yi kerd birîni ehlî kufr’, ’enîd*.

Hûncî zowt puri nêda, kerdi du’a,
Va: Nêzûnî, bid’ hîdayet yin, îlah.

Xulasa exlaqi yi Qur’an Kerîm,
Emr û nehy û we’de* û we’îd* ’emîm.

Kûm bigîro vatê Qur’an bî’t-temam
Yi girewto exlaqî Resûl humam.

Ma rî rehber ancaxi o Ehmed o.
Kafir û fasiq nîy, lakîn emced o.

Kafîrûn dima meşû ti, ey ciwan!
Hur dî dunyay tu şinî, zînhar, eman!

Ez ça eşkena bidî wesfî Resûl,
Bi enû fekî xwi w’ pîs, hem zelûl?

Ya Resûlellah, şahî axirzeman,
Ma xwi eşti lingûnî tu, el-eman!

Bik’ şefa’et ma rî der* ruejî qîyam,
Vatê tu meqbûl o cê xaliq’ enam.

Dunya de bivînî kowtî xefleti,
Ti bigîr destî ma, şahî ummeti.

Ya îlahî, rehmê tu zaf a, kesîr.
Ma efû ker, ti xefûr û ti xebîr.

Ma biker tabî’î şahî ummeti,
Ma cema’et’ yi diri şi cenneti.

Ti efû kerî mumînûn û mumînat,
Bidî îmûnko kamilî weqt’ sekerat.

Ha weş î ha ayî g’ merdî mumîn î,
Ti efû ker, halî pîyorin pê zûnî.

Qey xatîr al û sehaban bî’t-temam,
Qey şehîdûn’ Uhûd û Bedrî kîram.

Qey ayin kî ehlî qelb î, hem huzûr,
şew û rueji ta’eti kên bêfutûr*.

Tersi Hûmay ra çimûn ra kenî war
Hesrû, rijnenî zê varûnî wesar.

Hem bi hurmet’ heccacî Beytu’l-heram,
Vûnî “Lebbeyk”, ken tewafi xas û ’am.

Ma efû ker, hem cema’et’ hazirî,
Gueşdarî ken mewlidî Peyxamberî.

Ma ra durî bikere derd û bela,
Bid’ şîfa nîweşûnî ma, mubtela*.

Bik’ nesîb ma rî zîyaret Beytu’l-heram,
Qebrê Peyxamberê ma, şahê kîram.

Bik’ nesîb nefes’ peyin d’ şehadetî.
Ma ra durî k’ şeytûnî ser la’netî.

Quwwet û zefer, yewî, hem îttîfak
Bid’ pîyorin ehlî îmûn’, bêîftîraq*.

Wa bîyarî war beyraqê dişmên’ pîsî,
Kafirî, mel’ûnî, herî, îblîsî.

Qey rûhî pakî hebîbî serwerî,
Al û eshab tabî’în kî rehberî.

Hem qey rûhî ehlî îman’, ecme’în*.
Hem qey rûhî in feqîrî dilbirîn.

Hem qey ay kî bêumîd î, bêberat*,
Fatîha biwûnî, ya dir selewat.

Transkrîbekerdoxî: W. K. Merdimîn & N.Celalî

* FERHENGEK
aşimit: şimit, şimit a
ayê: yê, ey
ba (fariskî de): bi, bi … ra, bi … ya, reyra, reyde
berzex: Goreyî bawerîya îslamî cayo ke rûhî ganîyan heta roja qiyamete tede manenî.
beşîr: merdimo ke mizgîne (mijdûn) dano
bêberat (bêberaet): bêxelasî, bêreyayî., bêfelat
bêfutûr: bêsistîye, bêsistayî
bêîftîraq: bêcîyayî
bêîrtîyab: bêşubhe
bêîştîbah: bêşubhekerdiş
bê’îtab: bêlomey, bêcigir
bêmelal: bêecizbîyayîş, bêecizî
birsim: îrbişim, birîsm, helbisim, îpeg
bî’s-sedad: bi rastîye, pê raştî
bîyer (mesderê “girewtiş”î ra): bigîre (ma bîyer: ma bigîrî, ma bigêrî)
cow’: cayê, coy’
der (fariskî de): de, di
derdimend (fariskî de “derdmend”): wayîrî derdî, xemgîn
dilber: oyo/aya ke zerrî beno, zerrîberdox
dilbirîn: zerrîbirîndar, zerrî ra birîndar
dir: de, di; pîya, reyra, reyde
dûxan: duman
’ebd: kole
ecme’în: pêro, heme, têde, têvter, top, kulî
’edd: hûmaritiş, amordiş
’efîfe: biîffete, wayîra namusî
ehed (erebkî de): yew
emced: zaf wayîrî şerefî, zaf wayîrî heysîyetî
’emîm: pêroyî, hemeyî, umûmî
enam: mexluqî, ganîyî
’enîd: zaf rikin, zaf înad
esfîya: kesî pakî, kesî ra.tî û semîmî
evîn: heskerdiş, sînayîş
ez (fariskî de): ra
Hemletu’l-’erş: çar melekî ke ’erşî Homayî pawenê.
hemû: hema, hama
Huda: Qur’an
humam: wayîrî hîmmetî, wayîrî ezmî
hûncî: ancî, reyna
Kab’u’l-Ehbar: Yew sehabî yo.
kebed: cîgere (bi kebed: cîgere ra, zerrî ra)
kef: kew, kepu.
kesîr (erebkî de “kurûb”): zaf, bol
kurb (erebkî de “kurûb”): xemî, kederî, endîşeyî
lacerem: bêguman, bêşik,
lu’lu: încî
mebhes: qism, fasil
mecîd: wayirî şerefî, berz
mefte (erebkî de “miftah”): mifte, ziwanî kilîtî, kilît, anaxtar
melal: ecizbîyayîş, ecizî
meqsûd: çîyo ke wazîyêno (yeno wa.ti.)
mextûnen: sunnetkerde
mubtela: keso/kesa ke bîyo nêwe. yan zî aşiq
mudam: tim, timûtim; hertim
muna: çîyê ke wazîyênî (yenê waşti.)
muqteda: 1)keso ke bîyo nimûne 2)keso ke vernî de
mûqine: wayîra qenaetî, aya ke qet’î zana
nîz (fariskî de): zî, jî, kî
nubuwwet: peyxamberîye, peyxamberî
qey (qê): seba, semedê, qandê
ribh: kar, karo menewî, qezenc
semed (erebkî de): 1)zaf berz 2)oyo ke muhtacî çi kesî û çîyêkî nêbeno, Homa.
sexî (erebkî de): destakerde, comerd
şepal: 1)leyîrî (çêlikî) .êrî 2)rind
şîs: şît Peyxamber
we’de: sozî holî, we’dkerdi.î çîyanî ba.an
weha: wina, winasî
wehîd: tenya (têna), yekta, tek
we’îd: sozî xirabî, we’dkerdişî çîyanî xiraban
xebîr: xeberdar, zanaye
xeyru’l-enam: Holî pêro mexlûqan. Başî heme mexlûxan. Yew sifetî Hezretî Muhemmedî yo.

çime: Vate, Payîz 2003, r.18-33