Ehmedê Xasî - Mewlîdê Zazakî

Bîsmîllahîr-Rehmanîr-Rehîm

Ez bî bîsmîllahî îbtîda kena,
Razîqê `aman û xasan pîya kena.

Rebî, hemed û şukrî ancax to rê bê,
Kîbr û medh û fexrî pêro to rê bê.

çendem rey bê ma sewa bê hemdê ma,
La belê nêrê hîsaban çendê ma.

Hemd û şukrê to eda qet nêbenê,
Ma sera Rebbî, tî zanê vînenê.

Halê mîskîn û feqir û naqisan,
Rûreş (Rişa û zer şîyahê) û zer sîyahê zey hesan.

Her nefes de vacê hemd û şukrê to,
Wacîbo o bê şubhe ancî heqqê to.

Maneno îne sero şukrê çiman,
Dest û ling û pîyabê `ezayê bînan.

Key yeno ca Rebbî, heqê şukrê to,
Ger ezel ra ta ebed ebed ma zikrê to.

Tim biker, qet xafilî nêbin mudan,
Hermehal o ger edakar ma temam.

Labelê ma zanê rehma bê hîsab,
To hete esta wû ma bî dilkebab.

Wazenê ma lirfê to hergu hewe,
Tim bi zarîy û fîxan roc û şewê.

Ez qesem daîm bi zatê to kena,
Hem bi yew yew ez sîfatê to kena.

Ger edeb yew hemdê to qet nêkero,
Rehmetey to anci yo go her hero.

çunkî rehmey to bi qeybê yê biya,
Ger çiqa şermende wu sîne sîya

Rebbî halê ma bixu to ra `eyan,
Lazîmey hindî çîya vaco ziwan.

Xaliqê ma ti yê Barî Xuda,
şafî`ê ma zî Muhemmed Mustefa.

Hindî ma şeytanî ra perway çîyo
Yo ku to ra tim bîyo hêvîyo.

Ey birayê dînî ! Tim goştarî bê,
Hem bî qelbê xu bî xu hêşyarî bê.

Key şima dî nameyê şahê şîma,
Ame vatiş, sunneto vacê şima:

"Wsselatu wesselamu ya habîb!
Daîmî to ro bivarê ya tebîb!"

Wazenê ger ma xelasîyya temam,
Vatîşe ma esselatu wesselam.

Eno Mebhesê Tertîbê Mewlûdê Fedley Wenîşî
Lazim o tertîbê mewludî temam,
Ma sero vacîn bîzanê xas û `am.

Ger tî yew mewlud xu rê wendîş bîdê,
Lazim o tertîb bîzanê pê bîdê.

Ewwela tezyînê xu `eylanê xu,
Lazim o to rê biqasê halê xu.

Cabîyare b`edî coy`ud û bîxur,
şerbet û muman zî runê bê qisur.

Hinkî nan û sole zî rune bira,
Vende çende merdimen qasê xu ra.

Ger bipersê wendîşe "roc û şewe"
Wendîşê şew baştir o hergu hewe.

çunkî şew bî ame şahê enbîyan,
Na dunya hem Mekke de ey `aşîqan.

`illetê şew çunkî `îsyanî kemî,
Tim bena waq`î bî îbnî Ademî.

Xasseten yew rey di dunya ay şewî,
Qet gunekarî ke nêbî yew hewî.

Ger bîyo vatis delîlê ma çî yo?
Neksê lat û pewt û narê fursî yo.

`illetê yew zî dunya bîbî zulim,
Kufr û şîrkî ra hema bîbî temam.

Yo bî şew amew ku loman ma bizan,
Kufrî dunya kerdê bî şew bê guman.

Hasilê qet nînê vatiş wesfê yê,
Ma bifek t`erîf biker hem medhê yê.

Wazenê ger maxelasîyya temam,
Vatişê ma esselatu wesselam.

Nef`ê mewludî şima persê bizan,
Qet edeb nînê hîsabê defteran.

Belkî yew yew lazimê vacin şîma,
Pê bizanê pîliyey ay şahê ma.

Yew tera wendîş bîyo ger çî sero,
Kamo boro go hezar `îllet bero.

Hembedel de rehmetew keyf û surûr,
Nazilê qelbî bibo hem feyz û nur.

Meclisa mewlud bîyo wendîş tede,
Go bîbo xerq ay dinurê Ehmede.

Hasilî kamo ku gosdarhi biko,
Yan biwano, yan sebeb bo beşik o.

Cenetş fîdewsî ê rê hem verî
Boro yo tasêke awey kewserî.

Hem cewabê qebre zî ê rê sihal,
Go bibo tavil bido `emma yusal.

Hezretî Siddîqî vato yew kelam:
Baş bizanê, pê bigurê xas û `am:

"Xerckero yew dirheme kamo temam,
Yo hevalê min di cennet de midam.

Hezretî Faruqî zî `tezîme yê,
Vato mara: " Pê bizanin qedrê yê.

Qedrê yê kamo bigîro bêrîya,
Zey Muhemmed Ehmedî bîyaro dînya".

Hezretî `Usmanî yo kerrarî sef,
Herdînan vato `eceb çîkew şeref:

"Yew bido yew dirhem biqelbo şedîd,
Zey di Bedr û hem Huneyn de bo şehîd".

Hem bigîro qedrê ê zî ey biran,
Yo dînya ra nêvecêno bê îman.

şeyhê Besrî vato: zey Kohê Uhud,
Zerdê ma bê go di yew mewlud de bid".

Fexrê Razî vato: "weqta runenê,
Nan, eger yew boro loqmeyke tenê.

Pîzê de go nanbiko cuş û tereb
Go biwazo tim `efu vaco e Reb.

Ay ku ez werda gunehkar o `efu,
Wazena ê rê bimaney to `efu".

Sîrrê seqtî vato: caw mewlud tede
Wanenê, yo cennet o yê hay tede.

çunkî qey hubbê Hebîbê Basefa,
Ê yenê pêser kenê zewq û sefa".

Ê zî vato yew hedîsêkew nefîs:
"Men ehebbenî huwe `îndî celîs"

Cennetê Fîrdewsî de hetta heta,
Bes nîyo hendî çi vacî ey feta!

şeyx Cuneydî yo Celaluggînê ma,
Vato hem mrufî kerxî zî teba.

Hinkî nef`ê wendîşê mewludî yê,
Ger bîyê vatiş şinê vîst per belê.

Qedrê yê ger ma bizanin ende bes,
Kafî yo ma ra heta axir nefes.

Hasilî ma kor ê bê hedd û qîyas,
Ma yi z`anê qedrê mewludî Binas.

Belkî zano qedrê yê Rebbê Kerîm,
Medhê yê loma di Qurranê Kerîm.

Kerdo vato: "ya Muhemed , ya Emîn!
Ente mînî rehmetun lîl`alemîn.

Wazenê ger ma xelassîya temam,
Vatişê ma esselatu wesselam.

Eno Mebhesê çinêbîyayişê Eşyan û Sirrê Homayo
Ewwilî xellaqê kullê masîva,
Tim tenî bî baş bizanê binewa.

Nê eno `erd û enî `ezmanî bî,
Nê perî yu cinnî, nê însanî bî.

Nê enî rocîw şewî nênîzd û dûr,
Nê zemanî nêmekanî bê fitûr.

Yanê nê hacaw tîya enkaw verî,
Qet çînêbî hem çinîkê zey verî.

Lebelê fikr û teemmul qet meke,
Eqlê heywanî ebed ver pê meke.

Yew `eqil ku eslê yê awew herrî,
Yo çizano hukme şahê Ekberî.

Ger bipersê hîkmetê Homay tera,
Go bîbo zey meşke perçe, ey bira!

Axirî. qet yew bi eql û mahirî,
Nêrseno m`erîfetê yê Qadirî.

Belkî ancax ehlê qelbê mureqî,
Yo bizano cuzêke sirrê Heqî.

Nêşkeno yo zî biko t`erîf hema,
Cewherê m`erîfetê Xellaqê ma.

çunkî heddê herf û sewtan qet nîyo,
Sîrrê Xeleqê cîhan yê vacîyo.

Hem m`eanîyyê di qelbê `aşîqan,
Bêrê vatiş yê binutqe natiqan.

çunkî herf û sewtî tim cîhatî yê,
Sirr û `eney cîhetan ra xalî yê.

Hasilî qet eşkenê roşnê çira.
Hukmê rodî sist kero hukmê xu ra.

`Eql û herf û sewtî ma zî yo qeder,
Eşkenê sîrran bifek biyarin teber.

Wazenê ger ma xelassiya temam,
Vatişê ma esselatu wesselam.

Eno Mebhesê Pêxemberê Ma û Xelqe Eşyano
`Ewilî dare yeqînê Rebbê ma,
Kerde xelq û pa bî çar şaxî hema.

B`edî ço yê padîşahê sermedî.
Hinkî nurê xu girot qey Ehmedî.

Va:"Bibe Ehmed!" hema şahê wedud,
şiklê teyra tawîse ame wicud.

B`edî co na dare ser Rebbul umem,
Zîkrê yê kerd bê hîsab, nîno qelem.

B`edê yê zikram hema Rebbê wera,
Arde yew `eyne heya na yê vera.

Weqto nure Ehmedî, anya tera.
Bêhîsab kerde heya Rebbê xu ra.

Araqêke da hema ses cîlkî yê,
Kewtî warçar bî tera çar yarê yê.

Yew te ra zî, bî gulî boy tim yenê,
Yîne ra zî yew bîrîncî o ma wenê.

B`endî co nurê hebîbê Ehmedî,
Secdê berd panc ray bî qeybê sermedî.

Yo sebeb ra ma rê panc ferzî temam,
Wacîbş tim ma nimac ker her midam.

B`edî co duyyes hîcabê naîrî,
Ardî nay ro yê Xudayê Qadirî.

Nameyê perdan bi xu yew: Merhemed.
Yew Keramet, yew zî Mînnet, Menzîlet.

Yew Nubuwwet, yew zî ta`et namebî
yew se`adet yew zî Rif`et ya ebî

Yew Hîdayet, yew zî T`ezîm des tamam
Yew şefa`et yew yewzî qudret wesselam

B`edî co nurê hebîbê serwerî,
Mendo hergu perde de yo çende serî.

Hergu yew de kerdo zikrêkew temîz,
Hedê yê zano tenî Rebo `Ezîz.

B`edê zikrî Xaliqê `erd û sema,
Eşto yo nur behrê `îrfanî hema.

B`edê yê zî eşto behrê nedretî,
B`edê nedretî eşto behrê qudretî.

B`êdê co eşt merhemet behro `uman,
Weqto yê ra zî teber ame heman.

Baskî şayê, henkî çilkî war,
Se hezar û vîst hezar û zêde çar

Weqto yê çilkî yê ku yê ra bî berî,
Hergu yew bî ruhê yew Pexamberî.

Baskî şaytê, ancî çilkî bêqîyas,
Kewtî war bî ummetê yê `am û xas.

Xaliqî yew cewhere yê nurî ra,
Kerde peyda b`edî co ayna tera.

Bî di felqey tawilî ay yew hewî,
Yê biheybet da nezer nîmey yewî.

Tavilî helya bî behrêkew `uman,
Heybetan ra du wu kef da yê heman.

Kef bî`erd u`ewwilî yê Mekka ra,
Yo sebeb ra Mekke bi Ummul Qura.

Duzî `ezmanî tera amey Wîcud,
La heqîqet ancî zano yo Wedud.

Nîsfo bîn ra zî viraştiş da cîdîd
Lewh û kursî yu qelem `ero şo mecîd.

Wazenê ger ma xelasîyya temam.
Vatîşê ma esselatu wesselam.

Eno Mebhesê Emre Homayo Qey Qeleme
B`edî co va: " Ey qelem nuştîş bike!"
Va: Ez di emrê to de wa, vatiş bike!"

Va: " Binusne yew çinîko xeyrê min,
Hem Muhemmed qasid o qey emrê min".

Weqto ana va, şinawît ay qelem,
Tavilî şî secde û behêş bî hem.

Secde ra weqto wirişte Rebena,
Va: " Ti Xellaqê minê ez vînena.

La belê kamo ku namey yê hema,
Ame nuştiş namey yê to dir bi ma".

Xaliqî va: "Ewwel û axir ez a,
Yo zî Mehbundê min o `aşiq eza a.

Ger bî qeybê hubê yê nêbay mi zî,
çîke nê ardê wucud û nê ti zî".

Va: "Binusne her çî `îsyanî bike,
Yo go hîsseyê cirê agir biko.

Her çî nêgreyro bi`eksê emrê ma,
Heqqê yê fîrdews û dîtiş wechê ma."

Ummetê peyxamberanê ba sefa,
Pêro anu heta MUstefa.

Ummetey yê rê zî dest pê kerd qelem,
Ku binusno vaco yê zî kel umem.

Tawilî heybet girot vinderte hem,
Xaliqî va: Bes teeddub ya qelem!".

Heybetan ra bî di şiqqî secde berd,
B`edê sedî va: " çi vacî Rebbo ferd".

Va: Bimusne ummetê yê rê surur,
Ummetun muznîbetun Rebbun Xefur".

Yo sebeb rasunnet o şeqqê qelem,
Weqtê qet`î ma bike ey zel hîmmem.

B`edhî co nuştî heme teqdîrî tam,
çi bibo peyda îla yewmîl qîyam.

Wazenê ger ma xelassîya temam,
Vatişê ma esselat û wesseleam.

Eno Mebhesê Xelqê Ademî yo û Nurê Pêxemberî yo Kewtê Paştey yê
B`edê kullê nuştişê eşyan ku kerd,
Xaliqê Cebbarî fermanêke.

Qeybê cebraîlî va: " Henkî herî,
Bîyare `erdan ra bi şeştî tewwirî.

Nêbo rengêke tera bîyarê kemî,
Pê virazin ay herî ra Ademî".

Hîkmetê rengê herî însanî pê,
Hergu yo rengêke bî nêbî zey pê.

Ha bi şekl û ha şecca`et dîlberî,
Ha bî cud û ha bî teb`u enwerî.

Arde Cebraîlî warro kerdo ro,
Henkî awey rehmetî kerde pero.

B`edî coy zey mîr `ecelna yew zeman,
Nêdusa pê ra wu cêra bî heman.

Kerde ser aw henkî behrê huznî ra,
Yobînan tavil giror bê hemdî ra.

Ma zî loma daîma mehzun benê,
Can yeno pê ser muhayyer manenê.

B`edî co va Xaliqê ku zulhîkem:,
"ilmê minde kerdo sebqer huzn û xem.

Qeybe îbnê Ademî ey îns û cîn.
Kamo ehlê sebrî bo, yo ehlê min.

Kam keso ku nêkero sebro kerîm,
Ez go runî yê sero huzmo `ezîm".

B`edî co Adem temam kerd şiklê yê,
Hezretî Cîbraîlî pîf kerd ruhe yê.

Tavilî Adem jîrîşt runîşt verê,
Hezretî Cebarîlî secde berd ci rê.

B`edî co her çî melek pêro temam.
Secde berdî Ademî rê xas û `am.

Tavilî nurê Muhammed xatemî,
Bî mucella yo di paştey Ademî.

Cenneto berzex de nay ro va: Hema,
Lazim o na dare ra dûr bê şima!".

Sef bi sef vindertê yê pey de melek,
bî muheyyer Ademî va: " Ez gerek.

Persî Xellaqê cîhan ra no sebeb,
Yê çi ra vindertê min pey de `eceb"

Wexto persa Xaliqî ra kewn û hal,
Va: " Eno hîkmet çi yo ya Zulcelal?"

Xaliqî va: Nurê şahê cin û îns,
Haw dî pastey to de yo eyro celîs.

Hîkmet û heybet zî pêro awew o,
N`îmet û cennet zî pêro awew o.

Ademî va: Xaliqê `erş û felek,
Heskena bêro miqabil wew melek".

Hîkmetê Xellaqî ra, dî ame nur,
Mîyanê wechê yê de tavil bî zihur.

Ademî va: `Rebî ez hêvî kena,
Bîya re qarşî, xu rê ez vînena".

Kerd emrêkew letîf `îlmê xu de,
Nur bî nazil, ame gişta eşhede.

Yo sebeb ra gişta raşte efdela,
Zey çepe ey ehlê hubb û mubtela.

Loma weqto nenukî xu qesnenê,
Desto raşt de `ewwilî dest pê kenê.

Desto raşt ra zî gîşka nur tede,
B`edî co hemey ya kişte de.

B`edê yîne pîlê zî ku qesnenê,
Desto çeptertîb tede nêvirazenê.

çunkî gîşte destê raştî efdelê
Ma verî varo şîma zenê belê.

Lazim o ma hîkmetê tertîbî vac,
çunkî hergu derdî rê esto `îlac.

Weqto yo nur ame gîşte bî sekan,
Nurê çar yaran zî amey yê bînan.

Nurê Sidîqî di raştê Sidqî de
Bî sekan Faruqî zî Sidîkî de.

Nurê `Usmanî zî raştê `Umerî,
Yê Elî gişta çepê pexemberî.

Weqto Adem çim gina gişta şede,
Ay ku nurê Mustefayî haw tede.

Bî muferreh va bi îlhamê Rebî,
"Esselamu hem `eleykûm ya Ebî.

Da cewab nurî vera Rebbê wera:
"We `eleykumusselam "u va tera.

Yo sebeb ra maselam bîd sunnet o,
Reddê yê zî ferzêkew kîfayet o.

Wazenê ger ma xelassîyya temam,
Vatişe ma esselamu wesselam.

Eno Mebhesê Estişe Ademî yo Cennet ra û Mardişe Kalikanê Pêxemberê Ma
Hezretî Hewwa, nezer da Ademî,
Va: "çi nur o ? " Va : Yê Fexrê Ademî".

Xaliqî hurdî muzeyyen kerdî bî,
Hem bî Cennet de muxeyyer kerdî bî.

B`edî co ku Ademî bê emrî kerd,
Xaliqî va: "Yêbigîrê berzê `erd!".

Tavilî libas û tezyîn bî vinî,
Yîne ra wu eştî na dunya genî.

Bi fixan û zarîyey yê hergu hew,
Qet edeb nê bî sekan yo roc û şew.

Bî temam hetta ku hîrê sey serr,
Kerdî zergun hîsrê yê dar û çere.

Vatişe yê zî eno roc û şew.
"Rebbena " vatê "zelemna" hergu hew.

B`edî co yo roc wirişt runişt hema,
Yew nezer da `erşê Xellaqê Sema.

Dî ku nuşto: "Yew çinîko tim ez a,
Hem Muhemmed mursel o, mursîl ez a"

Va : "di bextê ay Muhemmedî de wa,
Min `efu ke Rebbî ez bê çarê wa!".

Hezretî Cîbrîlî wehyî arde ser,
Va: Rîcay to bi qebul wirze xu ser!".

B`edî `efwey ademî ra bîlyegîn.
Ame paştey şîsî yo nuro verîn.

şîsî ra zî ame lacê yê hema.
Nêşkena hendî bimarî qey şima.

çunkî hetta bêro `ednanî riso.
Go bîbo nîzdê se namî pê riso.

Hem tede esto xîlafêkew temam.
Yew muheqqeq nêşkeno vacokelam.

La belê `ednanî ra yê hema.
Vîst û yew pî beşîkê vacî şîma.

`Ewwilî `ednan û M`ed û hem Nezar.
Yew Muder bî, yew zî ilyas namedar.

Mudrîke yew, yew Xuzeyme, yew Kenan.
Nerd û Milk, Ferh û Xalib zî heman.

Hem Lu`ey, hem K`eb û Merre hem Kîlab,
Hem Qusey zî hewt û des hamey hîsab.

Yew zî yew Abdulmenaf o murte`îb.
Yew zî Haşem yew zî `Ebdulmuttelîb.

Wazenê ra hetta tiya nur bî nîhan.
Fucetun pî yêdê bîzahîr heman.

Wazenê ger ma xelassîya temam.
Vatişe ma esselatu wesselam.

Eno Mebhesê Abdullahî Cuhudê şamîyan û Waştişe Amîna Ci rê
Weqto Abdullahî de nur bî zuhur.
Kafiran zana ku amew nîzdî nur.

B`edê co geyray bi qetlê yê hema.
Hafizê yê Xaliqê `erd û sema.

Tim qicî ra pawitê yê kafiran.
Cay ke Abdullahî bikşê bê biran.

Rayke hewtay cihud piya bî heval.
Sondî wendê kerdê eqdêkew betal.

"Yo heta ger nêro kistis ma hema.
Go bîgeyrin roc û şew tîm yê dima.

Ma ebed nê geyrenê a ger meram.
Nêkerin îcra ku vacin ax û şam.

Mîyanê şamî ra wiriştî hergu hew.
şîne reyra nê bi roc daîm bi şew.

Kewtî çol û kerbelayê kafirî.
şî hetta dorê Mekî zey adirî.

Kerdê casusî hetta yew rocêke,
Ame Abdullah tenî şi çolêke.

Weqto dî, kewtî dima zey vergê har.
şî bî yê berxê ciwanî hey hewar.

Pêro pîya şî yew tera nêbî kemî.
La belê hafiz bî rebbê `alemî.

Weqto şî yê her cihudê şamîyan.
Tavilî yew `eskerê rewhanîyan.